Những loại thực phẩm cần tránh xa nếu không muốn gây hại cho não bộ.

Não là một trong những cơ quan lớn nhất và phức tạp nhất trong cơ thể con người, được tạo thành từ hơn 100 tỷ dây thần kinh có nhiệm vụ truyền thông tin đến hàng nghìn tỷ kết nối khác được gọi là khớp thần kinh. Những loại thực phẩm nào cần tránh xa nếu không muốn gây hại cho não bộ. Vậy chúng ta cùng tìm hiểu bài viết dưới đây.

I. Những thực phẩm gây hại cho não bộ cần tránh xa

- Chăm sóc tốt cho não bộ là điều mà ai trong chúng ta cũng nên làm, bên cạnh chế độ ăn uống những thực phẩm tốt cho não bộ và các bài tập khoa học thì bạn cũng nên tránh xa các thực phẩm có thể gây tổn thương đến não bộ sau đây:

1. Đồ chiên
- Trong một nghiên cứu, được công bố vào năm 2016 trên Tạp chí Khoa học Dinh dưỡng (Mỹ), những người ăn nhiều đồ chiên rán đạt điểm kém trong các bài kiểm tra về khả năng học tập, trí nhớ và chức năng não. Ngược lại, những người ăn nhiều thực phẩm có nguồn gốc thực vật đạt điểm cao hơn.

- Các nhà khoa học nghĩ rằng điều này có thể liên quan đến chứng viêm và giảm kích thước mô não.

2. Đồ uống ngọt nhân tạo
- Nhiều người vẫn còn có quan niệm sai lầm là uống đồ ngọt nhân tạo thì sẽ không gây hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh điều ngược lại. Một nghiên cứu được công bố năm 2017 trên tạp chí Stroke cho thấy người bổ sung nhiều đồ ngọt nhân tạo có thể tăng nguy cơ mất trí nhớ cũng như đột quỵ

- Cụ thể: Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những đối tượng uống soda ăn kiêng hàng ngày có nguy cơ đột quỵ hoặc mắc chứng mất trí nhớ cao gấp 3 lần so với những người không uống.

3. Rượu bia
- Theo nhà thần kinh học người Mỹ, David Perlmutter uống quá nhiều rượu, bia có thể gây độc cho chức năng não, cho dù ở độ tuổi nào. Nghiên cứu, được công bố vào năm 2017 trên tạp chí BMJ, cũng cho thấy uống rượu có thể gây hại cho não. Vùng hải mã đặc biệt dễ bị tổn thương.

- Các chuyên gia dinh dưỡng khuyên bạn chỉ nên uống rượu với liều lượng vừa phải một ly mỗi ngày. Sẽ giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

4. Đồ uống có đường
- Chuyên gia dinh dưỡng Wesley Delbridge, người phát ngôn của Viện Dinh dưỡng và Ẩm thực Mỹ cho biết: “Lượng đường cao sẽ gây ra tổn thương thần kinh vì gây ra chứng viêm".

- Một nghiên cứu được công bố vào năm 2017 trên tạp chí Alzheimer’s & Dementia đã chứng minh điều đó. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những người thường xuyên tiêu thụ đồ uống có đường có nhiều khả năng có trí nhớ kém hơn, khối lượng não tổng thể nhỏ hơn và hồi hải mã nhỏ hơn đáng kể - đây là phần não quan trọng đối với học tập và trí nhớ.

- Thay vì sử dụng lượng lớn các loại đồ uống có đường như soda , đồ uống thể thao, nước tăng lực và nước hoa quả… bạn nên bổ sung nước cho cơ thể bằng nước lọc hoặc các loại trà.

5. Thức ăn nhanh
- Thực tế, hàm lượng chất béo bão hòa cao có trong các loại thức ăn nhanh có thể khiến việc chống lại mảng bám gây bệnh Alzheimer trở nên khó khăn hơn. Hơn nữa, nghiên cứu được công bố năm 2016 trên tạp chí Hypertension, cho thấy thức ăn nhanh thường chứa nhiều natri hơn, có thể dẫn đến huyết áp cao, hạn chế máu lên não và làm giảm khả năng tập trung, giảm kỹ năng tổ chức và trí nhớ.

- Bạn có thể tránh thực phẩm chế biến sẵn bằng cách ăn hầu hết thực phẩm tươi, toàn phần. Như trái cây, rau, quả hạch, hạt, các loại đậu, thịt và cá.

6. Thịt chế biến

- Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Neurology vào tháng 4.2020 cho thấy việc thường xuyên ăn thịt chế biến, có thể khiến bạn tăng nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ cao hơn. Ngược lại, những người ăn nhiều trái cây, rau, hải sản và thịt gia cầm, có trí nhớ tốt hơn.

7. Tinh bột tinh chế

Bánh mì trắng và các sản phẩm từ bột tinh chế, có chỉ số đường huyết cao - không tốt cho não, có thể gây ảnh hưởng xấu đến tinh thần.

Một nghiên cứu được công bố vào năm 2015 trên Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Mỹ cho thấy, thực phẩm có chỉ số đường huyết cao có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm ở phụ nữ sau mãn kinh. Trong khi những phụ nữ ăn nhiều lactose, chất xơ, trái cây và rau quả lại giảm đáng kể các triệu chứng trầm cảm.

Hãy thay thế bằng carb phức tạp như bánh mì nguyên cám, gạo lứt, quinoa và lúa mạch - giàu chất xơ, giúp nuôi dưỡng vi khuẩn đường ruột và điều chỉnh chứng viêm, tốt cho não bộ.

8. Cá có hàm lượng thủy ngân cao

Một số loại cá có hàm lượng thủy ngân khá cao. Và một nghiên cứu được công bố trên Integrative Medicine, cho thấy những người có hàm lượng thủy ngân trong máu cao, đã giảm 5% chức năng nhận thức.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, những loại cá lớn nhất và lâu đời nhất ở biển có nhiều thủy ngân nhất. Nếu cần thiết chỉ nên ăn những loại cá có hàm lượng thủy ngân cao không quá 1 lần một tuần, tốt nhất là không quá 2 lần một tháng. Hoặc tiêu thụ các nguồn giàu omega-3 như cá hồi hoang dã và cá hồi hồ,... những loại cá này sẽ tốt cho não bộ hơn.

II. Chức năng của Bộ não
*Vai trò của não bộ

- Bộ não giữ nhiều chức năng vô cùng quan trọng. Não bộ điều khiển chức năng của các cơ quan trong cơ thể, điều khiển lời nói, suy nghĩ, hành động, giúp con người phản ứng lại với các tình huống trong cuộc sống, điều hòa lại cơ thể khi  stress,căng thẳng,… Cấu trúc não với các tổ chức khác nhau, mỗi cấu trúc lại có một chức năng riêng biệt, vừa độc lập vừa thống nhất với nhau tham gia chung vào chức năng điều khiển cơ thể của bộ não.

• Trung não tham gia điều khiển các cử động mắt, cầu não chịu trách nhiệm trong việc phối hợp cử động mắt, mặt, biểu cảm khuôn mặt, nghe và thăng bằng.
• Hành tủy chịu trách nhiệm kiểm soát nhịp thở, huyết áp, nhịp tim và cử động nuốt.
• Hệ lưới kiểm soát mức độ thức tỉnh, mức độ nhận thức về môi trường xung quanh và liên quan đến giấc ngủ.
• Trong 12 dây thần kinh sọ não, 10 dây xuất phát từ thân não, kiểm soát cử động mắt, biểu cảm khuôn mặt,vị giác, cử động nuốt, cử động mặt, cổ vai, lưỡi.
• Tiểu não giúp phối hợp các động tác, tạo nhịp điệu khi cử động như khi vẽ tranh, tập luyện thể thao,… Tiểu não giúp duy trì tư thế, cảm giác cân bằng, thăng bằng, kiểm soát trương lực các cơ và vị trí tay chân.
• Vùng hạ đồi: kiểm soát các chức năng như ăn, ngủ, tình dục, cảm xúc, điều hòa thân nhiệt, tiết các nội tiết tố và vận động.
• Thùy trán là thùy lớn nhất trong bốn thùy não. Thùy trán chịu trách nhiệm cho các chức năng như lời nói, trí tuệ, hành vi, kỹ năng vận động. Vỏ não trán trước đóng vai trò quan trọng về trí nhớ, sự thông minh, khả năng tập trung, tích cách.
• Thùy chẩm nằm phía  sau não, chịu trách nhiệm quá trình cảm nhận màu sắc, hình dạng của con người.
• Thùy đỉnh phân tích đồng thời các tín hiệu nhận được từ các vùng khác nhau của não, từ đó tổng hợp đưa ra các thông tin, cảm nhận, ý nghĩa mới của sự vật.
• Thùy thái dương tham gia vào bộ nhớ thị giác, giúp nhận biết sự vật, khuôn mặt, tham gia vào bộ nhớ ngôn ngữ, phân tích cảm xúc và phản ứng của người khác.
• Hệ viền liên quan đến cảm xúc. Trong hệ thống này có vùng hạ đồi, môt phần của vùng đồi thị, hạnh nhân(liên quan hành vi hung hăng) và vùng hải mã (liên quan đến khả năng ghi nhớ thông tin).
• Tuyến yên kiểm soát nội tiết tố (hormone), chịu trách nhiệm kiểm soát và điều hòa quá trình tăng trưởng và phát triển, chức năng của các tuyến khác như  tuyến giáp, tuyến sinh dục, tuyến thượng thận,…
• Bán cầu não trái chịu trách nhiệm về ngôn ngữ và lời nói, bán cầu não thì có vai trò chủ đạo hơn trong xử lý thông tin và xác định không gian.

- Các nghiên cứu chỉ ra rằng, khi tác động vào một bên của não sẽ gửi tín hiệu về phía đối diện của cơ thể. Não bộ bên trái điều khiển phía bên phải của cơ thể và ngược lại. Ví dụ khi tác động vào vùng vận động ở phía bên phải của não sẽ tạo ra những cử động phía bên trái cơ thể, kích thích vỏ não vận động nguyên phát bên trái sẽ làm cho phía bên phải cử động.

III. 6 cách để bảo vệ bộ não khỏe mạnh

1. Ngủ đủ giấc

- Các nghiên cứu chỉ ra rằng thiếu ngủ là một nhân tố chính gây ra sự suy giảm nhận thức và căn bệnh Alzheimer.

- Nếu bạn vẫn còn trẻ hoặc chưa cần lo lắng về chứng bệnh mất trí thì hãy thực hiện ngay bây giờ để chống lão hóa não và duy trì bộ não khỏe mạnh.

2. Kiểm soát stress

- Những cơn stress thường xuyên sẽ tàn phá cơ thể và bộ não của bạn. Bạn phải nhanh chóng tìm cách để giảm stress nếu không muốn mắc chứng mất trí, chẳng hạn học phương pháp thở sâu, đi bộ hoặc các động tác yoga đơn giản. Hãy thực hiện các hoạt động phù hợp với bạn để dừng những cơn stress lại.

3. Đảm bảo não bộ luôn hoạt động

- Bắt não liên tục phải tư duy, sáng tạo và tìm tòi, học hỏi những điều mới. Điều này không những giúp chúng ta luôn năng động mà còn giúp cải thiện sự tinh tế, nhạy bén trong nhận thức. Mặt khác nó làm tăng sức mạnh tinh thần vì não bộ liên tục hoạt động.

- Chúng ta có thể đọc sách hoặc xem tivi, khám phá, trò chuyện với ai đó… Hãy tập cách không giới hạn suy nghĩ của mình và tăng trí tưởng tượng để có được những thông tin mới.

4. Hoạt động thể chất

- Hãy cố gắng sắp xếp thời gian để đi bộ khoảng 30 phút mỗi ngày, hoặc tham gia các hoạt động thể chất khác như khiêu vũ – vốn được chứng minh sẽ tăng cường độ minh mẫn cho não.

5. Hiểu rõ các chỉ số và thường xuyên kiểm tra sức khỏe

- Cholesterol và huyết áp cao có liên quan tới tăng nguy cơ các vấn đề về trí nhớ. Vì thế, hãy thường xuyên đi kiểm tra sức khỏe, cố gắng kiểm soát các chỉ số sức khỏe càng sớm càng tốt.

6. Bổ sung thực phẩm cho não bộ

- Hãy bổ sung những gì não bộ đang cần. Ngay khi bạn đã có chế độ ăn uống tốt nhất rồi thì hãy sử dụng các loại viên uống bổ sung nếu có thể, ví dụ, những loại bổ não có chứa các thành phần tốt cho não bộ bao gồm: Ginkgo Biloba, gừng, Alpha lipoic acid cùng với Cholin và Bacopa monnieri. Ngoài ra, để tăng cường tuần hoàn não, hãy ăn sữa chua hoặc các thực phẩm lên men.